ضوابط و استانداردهای کلی فضاها(طراحی معماری)

ضوابط و استانداردهای کلی فضاها

آیین کار ایمنی درهای مدارس

1ـ درهای فضاهای آموزشی باید طوری نصب شوند که جهت بازشوی آنها به طرف خارج باشد.

2ـ در فضای پلکان‌ها حداقل به اندازه یک پاگرد محل نصب در باید تا اولین پله فاصله داشته باشد.
( حداقل به اندازه پاگرد )

3ـ در سالن‌ها بهتر است در خروجی وسط دیوار نصب شود .

4ـ در راهروها محل اتصال در باید عقب‌تر از محل عبور باشد تا مانع عبور و مرور نگردد.

5ـ در فضای پلکان جهت بازشوی در به سمت دیوار باشد نه پله ، به صورتی که مانع عبور و مرور نشده و از عرض پاگرد کاسته نشود .

6ـ درها نباید در محلی نصب شوند که در حالت باز مانع و یا مزاحم باشند.

7ـ در مدارس باید حتی المقدور از کاربرد درهای شیشه‌ای اجتناب شود و در صورت استفاده از این نوع درها در فضای غیر آموزشی باید با نصب علائم روی آن با مشخص نمودن حاشیه در شیشه‌ای از طریق نصب نوارهایی در پیرامون شیشه با آگاهی دادن به افراد از بروز حوادث جلوگیری شود .

8ـ اگر در فضاهای غیر آموزشی مدرسه از درهای بادبزنی که در دو جهت قابل بازشدن هستند ، استفاده شود باید قسمتی از آن دارای شیشه باشد تا افرادی که در دو طرف آن در رفت و آمد هستند یکدیگر را رویت و از برخورد جلوگیری شود .

ارتفاع شیشه خور از کف برای کودکان 75 سانتیمتر و برای بزرگسالان 75/1 متر می‌باشد.

9ـ در مدارس نباید از درهای بادبزنی دو لنگه مخصوصاً نوع سنگین آن استفاده شود .

10ـ برای جلوگیری از گیر کردن لبه آستین و یا بند کیف به دستگیره در، دستگیره باید خم شده باشد و یا فاصله آن از سطح از 3 میلیمتر بیشتر نباشد.

11ـ فاصله دستگیره تا لبه در نباید کمتر از 5/7 میلیمتر باشد .

12ـ درهای قاب فولادی مورد استفاده برای محلهایی که بیش از 100 نفر متصرف دارد باید فقط دارای یک قفل باشد .

13ـ درهای کشویی فقط برای فضاهایی مجاز است که متصرفین آن کمتر از 50 نفر باشد و نیروی بازکردن این نوع درها نباید بیش از 67 نیوتن ( 7/6 کیلوگرم ) باشد .

14ـ در رختکن مدارس شبانه‌روزی باید به گونه‌ای باشد که برای کودکان از سمت داخل به راحتی قابل بازشدن باشد .

15ـ هر اطاق یا فضایی که ظرفیت متصرفین آن بیش از 50 نفر بوده و یا مساحت آن بیش از 93 متر مربع باشد بایستی حداقل دارای دو در خروجی جداگانه باشد که عملاً مجاور یکدیگر قرار می‌گیرند.

16ـ عرض مفید بازشوی درها نباید کمتر از 81 سانتیمتر باشد. اگر از درهای دو لنگه استفاده شده است عرض مفید بازشوی یک لنگه از آنها نباید کمتر از 81 سانتیمتر باشد .

17ـ عرض مفید درهای تک لنگه‌ای در معابر خروجی نبایستی بیش از 122 سانتیمتر باشد .

18ـ سطح کف دو طرف در باید در یک سطح باشد و این یکسانی سطوح باید حداقل به اندازه عرض لنگه بزرگتر در ادامه داشته باشد .

19ـ هنگام چرخش در به سمت مسیر خروجی باید اجازه دهد که حتی المقدور ₂/¹ عرض خروجی مورد نیاز راهرو یا کریدور باز و بدون مانع باشد . وقتی در کاملاً باز می‌شود برآمدگی و جلو آمدگی در نباید بیش از 18 سانتیمتر از عرض راهرو یا کریدور را مسدود نماید.

20ـ درهای دوار نباید برای فضاهایی که بیش از 50 نفر بوده تعبیه گردد.

£  آیین کار ایمنی پنجره‌های مدارس[1]

1ـ طرح و ابعاد پنجره نباید طوری باشد که شیشه خور آن دارای سطح بزرگی باشد .

2ـ بر حسب طرح در بعضی موارد می‌توان با رعایت مسائل ایمنی در جلوی پنجره‌ها بالکن و یا تراس کم عرض در نظر گرفت .

3ـ جهت جلوگیری از سقوط کودکان در طبقات بالاتر می‌توان از حفاظ استفاده نمود.

4ـ هر نوع کلاس یا فضای آموزشی با مساحت بیش از 23 متر مربع بایستی حداقل دارای یک پنجره جهت خروج اضطراری یا تهویه باشد .

5ـ پنجره‌ها بایستی از داخل و بدون استفاده از وسایل و ابزار قابل بازشدن باشد و حداقل ابعاد بازشوی پنجره بایستی به ترتیب ( 50 سانتیمتر عرض و 60 سانتیمتر ارتفاع ) بوده و سطح بازشوی آن از 53/0 متر مربع کمتر نباشد.

6ـ ارتفاع لبه پایین بازشوی پنجره از کف تمام شده نباید بیش از 112 سانتیمتر باشد .

7ـ فاصله قفل یا وسیله بازکردن پنجره از کف تمام شده نباید بیش از 137 سانتیمتر باشد .

8ـ در صورتیکه کلاس یا فضای آموزشی دارای یک در باشد که مستقیماً به یک فضای باز ارتباط دارد می‌توان از تعبیه پنجره برای آن صرفنظر نمود.

9ـ محل نصب پنجره‌ نباید طوری باشد که در موقع بازشدن ایجاد برخورد مزاحمت نماید.

10ـ پنجره‌هایی که در انتهای راهروها و کریدور و پاگرد پلکان‌ها نصب می‌گردند باید از کف دارای ارتفاع 80 سانتیمتر باشد و در غیر اینصورت تا این ارتفاع ( 80 سانتیمتر ) دارای نرده چوبی و یا فلزی مناسب باشند .

آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای مدارس [2]

1ـ عرض راهروها در مدارس چهار کلاسه باید 4/2 متر باشد و به ازاء هر کلاس بیشتر 20 سانتیمتر به عرض آن اضافه شود .

2ـ سطح راهروها برای 8 تا 15 کلاس 10% تا 27 کلاس 12% و تا 36 کلاس 14% و بیشتر از آن 15% کل سطح زیر بنا .

3ـ سطح راهروها برای دوره‌های دبیرستان تا 12 کلاس 12% و بیشتر از 12 کلاس 15% کل سطح زیربنا .

4ـ راهروهای ارتباطی ساختمانها که در فضای آزاد قرار گرفته‌‌اند باید سرپوشیده باشند ، از این راهروهای سر پوشیده می‌توان در فصول سرد و در مواقع بارندگی به عنوان فضای تفریح استفاده می‌شود.

5ـ چنانچه از بالکن و یا پل ارتباطی بین دو ساختمان به عنوان راهرو استفاده شود ، جهت جلوگیری از سقوط باید نرده حفاظتی به ارتفاع حداقل 80/1 متر از کف راهرو داشته باشد .

6ـ فاصله میان نرده‌های موازی نباید بیشتر از 10 سانتیمتر باشد .

ضوابط طراحی ایمنی پلکان [3]

1ـ تعداد پله‌ها در هر پلکان از سه پله کمتر نباشد .( وجود یک یا دو پله باعث بهم خوردن تعادل حرکتی دانش‌آموزان می‌شود. )

2ـ برای پلکانهای با تعداد بیش از سه پله باید دارای نرده محافظ باشد .

3ـ در صورتیکه عرض یکسر پلکان بیش از 3 متر باشد در این صورت بهتر است در وسط نیز دارای نرده باشد .

4ـ پلکانهای رابط مانند پلکان محوطه باز باید دارای نرده حفاظتی باشند.

5ـ ارتفاع نرده برای بزرگسالان باید cm90 و برای خردسالان 75 ـ 80 سانتیمتر باشد.

6ـ قطر پروفیل دستگیره پلکان 35 میلیمتر و فاصله آن از دیوار مجاوز حداقل 70 میلیمتر می‌باشد.

7ـ شیب کف پله نباید از 2% درصد بیشتر باشد .

8ـ در هر پلکان عرض کف‌های پله با هم برابر و نیز ارتفاع سینه‌های پله با هم مساوی باشند.

9ـ شیارهای لبه پله در جهت طول پلکان باشد تا باعث خطای چشم نشود .

10ـ فاصله میان پله و سقف بالای آن نباید از 2 متر کمتر باشد. ( این فاصله به طور عمودی اندازه‌گیری می‌شود. )

11ـ برای تعیین اندازه کف پله و ارتفاع سینه پله از فرمول زیر استفاده شود .

63  تا 2h + t = 61  

کف پله = t  و ارتفاع پله = h

£ اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش  (مبحث فرار ) [4]

1ـ اصطلاحات

ـ تخلیه خروج : بخشی از راه خروج که بین خروج و معبر عمومی قرار گرفته است .

ـ حریق بند : قسمتهایی از بنا شامل دیوار ، سقف و کف مقاوم حریق که بتواند در مقابل سوختن تمام بار حریق واقع در فضای مربوط به خود ایستایی و مقاومت کند .

ـ در خودکار بسته شونده : این اصطلاح به درهای حریق یا سایر بازشوها گفته می‌شود که به منظور بسته شدن در یا باز شدن آن به هنگام حریق در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراق یا از طریق گرفتن فرمان از محل دیگر است .

ـ دیواردود بند : دیوار یا دیواره‌ای است که راهروی خروج را قطع می‌کند و به یک یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد .

ـ سطح مخاطره آمیز : فضاهایی از ساختمان که عملکردهایی شامل نگهداری ، تهیه و یا کاربرد مواد بسیار قابل احتراق ، مواد منفجره ، مواد تولید کننده دود و یا گازهای سمی ، مواد شیمیایی مضر و مهلک که امکان تولید شعله ، انفجار ، مسلم یا ایجاد حساسیت داشته باشد را سطوح مخاطره آمیز گویند.

ـ ظرفیت راه خروج : مجموع مقدار عرضی که مجموع راه خروج در تمام طول مسیرها با توجه به بار تصرف با آن اندازه می‌شود در شرایط معمولی حداقل مقدار این عرض 76 سانتیمتر است .

2ـ طراحی کلیه راههای خروج در ساختمان مدارس می‌بایست به گونه‌ای باشد که اولاً به وضوح قابل رؤیت متصرفان باشد و ثانیاً به طرز آشکاری علامت گذاری شده باشد به طوریکه راه منجر به مکان امن به روشنی قابل دسترسی باشد .

3ـ طول مسیر دسترسی به خروجی‌ها باید در روی کف و در طول محور مرکزی راه عبور معمول و از فاصله 30 متر مانده به دورترین نقطه هر فضا تا وسط در خروج اندازه‌گیری شود .

4ـ تمام راهروهایی که به عنوان دسترسی خروجی برای تخلیه بیش از 30 نفر در نظر گرفته میشوند با کاربرد اجزای سازه‌ای مقاوم باشند و حداقل یک ساعت در مقابل حریق از دیگر بخشهای ساختمان مجزا باشند و درهایی که به آنها باز می‌شوند حداقل به مدت 30 دقیقه در برابر حریق مقاوم باشند . طرح و نصب این درها باید به گونه‌ای باشد که احتمال نشت دود از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد .

5ـ راهروهای دسترسی خروجی باید دارای حداقل 250 سانتمتر عرض مفید باشد.

6ـ استقرار هر نوع تأسیسات و تجهیزات از قبیل آبخوری ، جالباسی و غیره چه به صورت ثابت و چه قابل انتقال در راهروهای دسترسی خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از 183 سانتیمتر کاهش نیابد .

7ـ در راهروهای دسترسی خروج ، هیچ بن بستی نباید دارای طول بیش از 6 متر باشد .

8ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل 107 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن می‌تواند به حداقل 91 سانتیمتر

کاهش یابد . راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر 60 صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً می‌توانند

حداقل 76 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی‌‌ها در هر حال باید به گونه‌ای باشد که بین هر صندلی و راه حداکثر 6 صندلی وجود داشته باشد .

9ـ طول دسترسی‌های خروج در ساختمان مدارس از هر نقطه بنا نباید از 45 متر بیشتر شود مگر آنکه تمام بنا با شبکه با رنده خودکار تأیید شده محافظت شده باشدکه در آن صورت استثنائاً این طول به 60 متر افزایش می‌یابد.

£  آتش (1) : [5]

10ـ در ساختمانهای آموزشی که در طبقات بالای همکف بیش از 75 نفر و یا در زیر همکف بیش از 40 نفر باشند ، پلکانها ، راهها و مسیرهای خروج ( اعم از ورودیها ، هالها ، پاگردها و غیره ) باید با دیوارهای غیر قابل احتراق حداقل 2 ساعت مقاوم حریق به طور کامل درزبندی و مجزا شوند .

11ـ محافظت بازشوها توسط درها و پنجره‌های حریق بر حسب محافظت و رعایت حداکثر سطح مجاز شیشه خور در آنها به شرح زیر می‌باشد :

محل قرارگیری بازشوها	وسیله محافظت	ساعت محافظت	سطح شیشه خور مجاز
			حداکثر مساحت به متر مربع	حداکثر اندازه هر بعد به متر
دیوارهای حریق و دیوارهای تفکیک مالکیت با 3 یا 4 ساعت مقاومت	در حریق	3	سطح شیشه خور مجاز نیست
دیوارهای دوربند معابر قائم حریق با 2 یا 1 ساعت مقاومت	در حریق	2/1 1 یا 1	065/0	3/0
دیوار تقسیم راهروها و سایر اتاقها با 1 ساعت مقاومت	در یا پنجره حریق	4/3	84/0	35/1
دیوارهای خارجی در معرض حریقهای برخوردی شدید	در حریق	2/1 1	سطح شیشه خور مجاز نیست
دیوارهای خارجی در معرض حریقهای برخوردی متوسط	در یا پنجره حریق	4/3	47/0	35/1
دیوارهای خارجی در معرض حریقهای برخوردی شدید	در یا پنجره حریق	4/3	84/0	35/1

12ـ ایجاد هرگونه روزنه نفوذی در دور بندهای خروج مجاز نمی‌باشد مگر در موارد زیر :

ـ عبور داکتها و دیگر تجهیزات لازم در مواردی که تراکم هوا و ایجاد فشار مثبت در درون دوربند خروج ، ضروری اعلام شود .

ـ عبور لوله‌های مربوط به شبکه‌های آتش نشانی .

ـ عبور لوله‌های هادی برق ویژه فضای خروج .

13ـ فقط آن دسته از پلکانهای خارجی بنا می‌توانند به عنوان خروج محسوب شوند که دارای مشخصات زیر باشند :

ـ ساختار آنها توسط دیوار با نرخ حداقل 2 ساعت مقاوم حریق در فضاهای داخلی جدا باشد و از نزدیکترین بازشو دست کم 3 متر فاصله داشته باشد.

ـ به بام بخش دیگری از بنا یا 6 بام بنای مجاور که ساخته مقاوم حریق و راه خروج ایمن و پیوسته‌ای دارد ارتباط داشته باشد.

ـ دارای جان پناه باشد .

14ـ درهای مقاوم در برابر آتش بایستی خودکار باشند و خود به خود بسته شوند و بر روی آن علایم هشدار دهنده نصب شود و به جز در مواقع اضطراری بایستی بسته باشند . در نزدیکی راه پله قرار گیرند و تا مدت زمان ₂/¹ ساعت در مقابل آتش مقاوم باشند.

15ـ درهای بازشو به قفسه‌های پلکان ، وقتی که کاملاً باز هستند نبایستی از میزان عرض گذر عبور مؤثر بکاهند و نبایستی کمتر از عرض پاگرد در نظر گرفته شوند و عرض گذر نباید کاهش پیدا کند به طوری که عرض آن کمتر از پهنای راه پله نباشد . عرض دری که به داخل پاگرد راه پله باز می‌شود نبایستی بیشتر از 900 میلیمتر باشد .

16ـ مساحت فضای پناهدهی در هر یک از دو طرف خروجیهای افقی باید برای تمام متصرفان هر دو طرف تکافو نماید . به این منظور در هر طرف باید به ازای هر نفر حداقل 28/0 متر مربع مساحت خالص در نظر گرفته شود .

17ـ در مدارس سه طبقه و بیشتر دو راه پله لازم است اما در این حالت تعداد بیشتری لازم است :

الف) فاصله تا نزدیک‌ترین راه پله بیشتر از 30 متر باشد ( برای انتهای بن بست بیشتر از 18 متر باشد )

ب) تعداد ساکنین طبقه بالاتر بیش از 120 نفر باشد .

ج) برای رعایت توصیه‌هایی که در جداول عرض راه پله‌ها با تعداد کودکان داده شده است .

د) برای انطباق با توصیه‌های جداول 1 در مورد خروجی از سالنهای مرتبط با ساختمان در طبقات بالاتر از همکف .

18ـ در مدارس دو طبقه یک راه پله کافی است مشروط بر اینکه :

الف) تعداد ساکنین طبقه اول کمتر از 120 نفر باشد .

ب) در صورتی که فاصله هر دو تا پله کمتر از 18 متر باشد و یا توسط دیوارهای جداکننده متحرک کمتر از 12 متر شود .

ج) هیچ قسمتی از راه پله‌ها از لحاظ آتش سوزی مخاطره آمیز نباشد .

19ـ حداقل عرض راه پله باید 110 سانتیمتر باشد .

20ـ اگر عرض راه پله مساوی و یا بیش از 220 سانتیمتر باشد باید به وسیله میله دستگیره به دو قسمت تقسیم گردد که هر کدام مساوی یا بیش از 110 سانتیمتر باشد .

21ـ حداقل باید جعبه پله در طرفین ساختمانهای آموزشی قرار گرفته باشد اگر طراحی یا ابعاد ساختمان امکان چنین وضعی را ندهد ، بیش از 60 شاگرد ( دو کلاس 30 نفره ) بعد از محدوده پلکان وجود داشته باشند در غیر اینصورت باید در منطقه بن بست پله فرار پیش بینی نمود .

22ـ پلکان باید به طریقی طراحی شود که راه تخلیه افقی ( راهروها ) آن را قطع نکند تا تمام دانش‌آموزان کلاسها به طرف پله و در جهت خروج ساختمان هدایت شوند . قفس پله با دیوارهای پر یا پنجره‌های رو به خارج ساختمان محصور گردد تا در مواقع حریق از شعه و دود محفوظ بماند .

23ـ ابعاد پله :

الف) h : ارتفاع پله کمتر یا مساوی 163 میلی متر باشد .

ب) w : کف پله کمتر یا مساوی 280 میلی متر باشد و هرگز کمتر از 250 میلی متر نشود .

24ـ تعداد پله‌های یک رشته پله باید حداقل بیشتر یا مساوی 3 عدد باشد و حداکثر کمتر یا مساوی 15 عدد باشد . تغییر سطح باید قابل رؤیت بوده و فرد باید متوجه این تغییر و اختلاف سطح شود .

25ـ زمانیکه ساختمان دچار حریق می‌شود بلافاصله احتمال دارد که اطراف پله فرار را شعله‌های آتش و دود فرا گیرد لذا توصیه می‌شود در ساختمانهای بیش از 4 طبقه پله فرار به وسیله کانال عمودی محافظت شود .

26ـ حداکثر شیب مسیر نباید از 1 به 8 و حداکثر ارتفاع آن از 7/3 متر بیشتر باشد البته در مواردی که شیب از 1 به 15 بیشتر نیست نیازی به پاگرد نخواهد بود . شیب باید از تراز پایین تا بالا کاملاً یکنواخت باشد .

27ـ هر شیب راه باید حداقل 12 سانتیمتر عرض مفید داشته باشد .

28ـ سرانه دانش‌آموزان به فضاهای آموزشی :

انواع استفاده در کاربری آموزشی و فرهنگی	واحد تصرف به ازای هر نفر
کلاسهای درس	9/1 متر مربع سطح خالص
کارگاهها ، آزمایشگاهها و سایر فضاهای آموزشی علمی	6/4 متر مربع خالص
مراکز آموزشی و مراقبتی غیر شبانه‌روزی	3/3 متر مربع خالص
سالنهای مطالعه در کتابخانه‌ها	3/9 متر مربع نا خالص

29ـ عرض هر یک از قسمتها و اجزای مختلف راه خروج به ازای هر نفر 8/0 سانتیمتر و عرض سایر خروجها با مسیر افقی با شیبدار به ازای هر نفر 5/0 سانتیمتر در نظر گرفته شود .

30ـ عرض هیچیک از دسترسهای خروج نباید از 91 سانتیمتر کمتر شود .

31- در هر طبقه ساختمان آموزشی حداقل دو راه مجزا و دور از هم لازم است . اما چنانچه بار متصرف تمام طبقات یا بخش‌هایی از آنها بین 500 تا 1000 نفر باشد حداقل 3 راه خروج مجزا و دور از هم لازم است و برای بیش از 1000 نفر حداقل 4 راه خروج مستقل لازم است .

£  آیین کار اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش :[6]

1ـ زمانی که ساختمان آموزشی از خیابانهای اصلی و جاده دور می‌باشد مسیر دسترسی جهت خودروهای آتش نشانی مورد نیاز است  و عرض هر مسیر دسترسی که امکان عبور خودروهای آتش نشانی از آن باشد بایستی حداقل دارای 3 متر پهنا باشد .

2ـ جهت مانور خودروهای آتش نشانی و عملیات نجاب بایستی در مقابل ورودی اصلی ساختمان تا فاصله 6 متری از آن هیچگونه مانعی وجود نداشته باشد .

3ـ می‌بایست یک منبع آب قابل دسترسی در فضاهای باز اماکن آموزشی تعبیه شود و علاوه بر این وجود یک یا دو شیر آب آتش نشانی در نزدیکی و مجاور مراکز آموزشی ضروری است بویژه اگر این اماکن دور از معابر اصلی باشند .

4ـ مأموران آتش نشانی نیز به طور معمول نبایستی جهت اطفاء آتش سوزیهای احتمالی بیش از 100 متر لوله کشی نمایند به همین دلیل فاصله دورترین نقطه همکف ساختمان از نزدیکترین شیر آب آتش نشانی بایستی اجازه این عمل را بدهد .

5ـ لوله‌های خشک و تر آب آتش نشانی داخلی معمولاً در مدارس مورد نیاز نخواهند بود مگر آنکه ساختمان مدرسه بیش از 4 طبقه ارتفاع داشته و یا دور از معابر اصلی عبود خودروهای آتش نشانی قرار داشته باشد .

6ـ علاوه بر خاموش کننده‌های آبی و کف ، تجهیزاتی از نوع آبی بایستی در سرتاسر ساختمان نصب شود و فاصله بین خاموش کننده تا نقاط دور دست ساختمان در زمان بروز حریق نبایستی از 30 متر تجاوز کند .

7ـ برای هر خاموش کننده باید قفسه یا طاقچه‌ای در نظر گرفته شود که کف این قفسه حداکثر 4/1 متر بالاتر از سطح زمین یا کف طبقه قرار گیرد.

8ـ در صورتیکه طبقه‌ای از ساختمان مدرسه در زیر طبقه همکف و یا خروجی ساختمان قرار داشته باشد ، باید هر کدام از کلاسها و اطاقهای این طبقه مجهز به پنجره‌ای مشرف به بیرون باشند که تخلیه اضطراری افراد از آن امکان پذیر باشد.

² مقررات کلی

مبحث سوم  ( مقررات ملی ساختمان )

1ـ بر اساس ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ، هر بنا باید به راههای خروج اصلی و بدون مانع مجهز گردد تا در صورت بروز حریق در آن ، خروج به موقع یا فرار به هنگام همه متصرفان به راحتی میسر باشد  . به این منظور باید نوع ، تعداد ، موقعیت و ظرفیت راههای خروج در هر بنا با توجه به وسعت و ارتفاع همان بنا ،متناسب با ویژگیهای ساختمان و مصرف کننده‌گان طراحی شده باشد .

2ـ هیچ بنایی نباید به گونه‌ای به تصرف جدید تغییر داده شود که تعداد ، عرض ، کارآیی یا ایمنی خروجهای آن به مقدار کمتر از آنچه که قبلاً بوده است یا در این مقررات برای تصرف جدید تصریح شده است کاهش یابد .

3ـ تمامی اقدامات و شرایطی که کارآیی درست راههای خروج را کنترل و تضمین می‌کنند باید به نحوی طراحی  و به کار گرفته شوند که هر جا لازم شود با تدابیر لازم در صورت قابل استفاده نبودن یکی از راههای خروج راه دیگری به کار گرفته شود .

4ـ در هر بنا ، خروجها باید در مکانهایی طراحی و ساخته شوند که در تمام اوقات تصرف ازتمام نقاط بنا راه خروج آزاد و بدون مانعی در دسترس باشد.

5ـ در هر بنا ، خروجها تا حد امکان در مکانهایی طرح شوند که متصرفان بتوانند به وضوح آنها را ببینند در غیر اینصورت هر راه منتهی به خروج باید آنچنان که هر متصرف از هر نقطه بنا بتواند به سرعت راه فرار را پیدا کند به طرزی آشکار و مشخص علامتگذاری شود .

6ـ استفاده از هر گونه قفل یا وسیله سد کننده در مسیرهای خروج که احیاناً فرار به موقع را مانع شود ممنوع است .

7ـ در طراحی بنا ، هر بخش از یک بنا یا هر ساختمان چنانچه  به عنوان تنها راه خروج در نظر گرفته شده باشد و به علت ویژگی ابعاد ، نوع تصرف یا چگونگی طرح و تنظیم راه خروج این احتمال وجود داشته باشد که در صورت بروز حریق آن راه با آتش و دود مسدود گردد  ، تأمین راه خروج دیگری به صورت مجزار و دور از مسیر خروج اول الزامی است .

8ـ فضاهای مورد استفاده کودکان پیش از دبستان و دانش‌آموزان سال اول دبستان باید فقط در تراز تخلیه و اتاقهای مورد استفاده دانش آموزان سال دوم دبستان حداکثر یک طبقه بالاتر از تخلیه خروج واقع شوند .

9ـ راهروهای دسترسی خروج باید دست کم 185 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . استقرار هر نوع آبخوری یا تجهیزات دیگر در راهروهای دسترس خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از 185 سانتیمتر کاهش نیابد .

10ـ در هر طبقه باید حداقل دو خروجی دور از هم تعبیه شده  باشند همچنین هر اتاق یا فضا با ظرفیت بیش از 50 نفر یا سطحی بیش از 95 متر مربع باید حداقل از طریق دو در دور از هم به راهروهای دسترس خروج منتهی به خروجهای دور از هم مربوط شود .

11ـ در راهروهای دسترس خروج هیچ بن بستی نباید طولی بیش از 6 متر داشته باشد.

12ـ درهای لولایی اگر به راهروهای دسترس خروج باز شوند باید عقب تر از دیوار راهرو قرار گیرند که با ترافیک راهرو برخورد نکنند در غیر اینصورت لازم است با 180 درجه چرخش بتوانند بر روی دیوار راهرو مستقر شوند. بازشدن درها در هر حالتی نباید عرض برای راهروها را به کمتر از نصف کاهش دهد .

13ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل 110 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن می‌تواند به حداقل 90 سانتیمتر کاهش یابد .  راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر 60 صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً می‌توانند حداقل 75 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی‌ها در هر حال باید به گونه‌ای باشد که بین صندلی و راهرو حداکثر 6 صندلی وجود داشته باشد .

14ـ در مواردیکه راهروها یا بالکن‌های بیرونی به عنوان راه خروج استفاده شوند فقط دست انداز یا جانپناه مناسب می‌تواند ارتباط آنها را با هوای آزاد جدا کند . بالکن‌هایی که با شیشه و مصالح مشابه آن دوربندی شوند از لحاظ ضوابط راه خروج راهروهای داخلی محسوب شده و تابع مقررات راههای داخلی خواهند بود .

15ـ راهروها و بالکنهای بیرونی و پلکان‌های خروج باید ساختار مقاوم حریق و با مقاومتی حداقل معادل ساختار خود بنا داشته باشند و همچنین کف این فضاها باید صلب و بدون سوراخ باشد . پلکانهای خارجی چنانچه دست کم برابر عرض راهرو یا بالکن بیرونی منتهی به خود از دیوارهای بنا فاصله داشته باشد نیازی به محافظت در برابر حریق‌های ناشی از دورن بنا نخواهند داشت .

16ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی طول دسترسهای خروج از هر نقطه بنا نباید از 45 متر بیشتر شود مگر آنکه تمام بنا با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شود که در آن صورت این طول می‌تواند به حداکثر 60 متر افزایش یابد.

17ـ هر اتاق درس و هر فضا واقع در طبقه‌ای پایین‌تر از تراز تخلیه خروج که به قصد آموزش مورد استفاده قرار گیرد ، باید دست کم به یک خروج که مستقیماً به بیرون بنا منجر می‌شود دسترسی داشته باشد .

18ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی درهای واقع در راههای خروج الزامی و همچنین درهای واقع در فضاهای تجمعی با 100 متصرف و بیشتر نباید دارای قفل باشند .

19ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی هر فضای آموزشی به منظور اجرای عملیات اضطراری نجات و ایجاد تهویه باید دارای پنجره باشد  و چفت و بست‌های آن پنجره باید حداکثر در ارتفاع 135 سانتیمتری از کف تمام شده نصب شود . بناهایی که تماماً با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شوند و نیز اتاقها و فضاهایی که دارای دست کم یک درگاه خروج در سطح زمین و به بیرون بنا باشند از این قاعده مستثنا خواهند بود .

£  کلاس مدارس ابتدایی :[7]

1ـ به منظور تأمین دید لازم دانش آموزان و نیز برقراری کلاس هیچگونه ستون یا پایه ساختمانی در فضای کلاس نباید وجود داشته باشد.

2ـ در صورت دو یا چند طبقه بودن ساختمان حتی الامکان کلاسهای اول و دوم در طبقه همکف یا طبقه اول ساختمان و بقیه کلاسها به ترتیب در طبقات بالایی مستقر شوند .

3ـ ارتفاع مناسب کلاس با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسایل تهویه و نور 4 متر می‌باشد در مناطق مرتفع و سردسیر می‌توان تا 3 متر این ارتفاع را کاهش داد .

4ـ ابعاد در کاسها به شرح زیر می‌باشد :

ـ عرض در یک لنگه به طرف داخل 90 الی 100 سانتیمتر .

ـ عرض در دو لنگه به طرف داخل 160 سانتیمتر .

ـ عرض در یک لنگه به طرف خارج 90 سانتیمتر .

ـ عرض در دو لنگه به طرف خارج 160 الی 170 سانتیمتر .

ـ ارتفاع کلیه درها 200 سانتی‌متر با رواداری 5+ سانتیمتر .

5ـ کلیه شیشه‌ها باید نشکن باشد .

6ـ سطح پنجره‌های کلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل از 125/0 تا 2/0 برابر کلاس می‌تواند متغیر باشد . پنجره‌ها درارتفاع 1 الی 20/1 متر زیر سقف نصب شوند.

7ـ پنجره‌ها نباید در سمت شرق و غرب کلاس وجود داشته باشند.

8ـ در صورتی که در کلاس سکوی تدریس در نظر گرفته شود ارتفاع آن 25 سانتیمتر است که باید موازی دیوار جلویی باشد عرض آن نیز 1 متر است .

9ـ فاصله بین میزهای دانش آموزان مدارس ابتدایی باید 45 سانتیمتر باشد .

10ـ ابعاد میز و صندلی مدرس 75 و 60 سانتیمتر و موقعیت آن به فاصله 100 سانتیمتر از تخته سیاه می‌باشد.

11ـ فاصله اولین ردیف دانش آموزان تا تخته سیاه باید حداقل 2 متر باشد . ارتفاع نصب آن باید به نحوی باشد که لبه پایین آن 50 سانتیمتر بالاتر از سطح متوسط ارتفاع شانه دانش آموزان در حالت نشسته باشد .

12ـ ساعت باید در دیوار پشت سر دانش آموزان و جلوی دید مدرس نصب شود .

13ـ انتخاب رنگ برای کلاس‌های ابتدایی بسیار مهم است .نگ سقف باید روشن و مات باشد .نگهای سطوح جانبی روشن و مات و حتی‌الامکان آبی روشن ، کرم ، بژ یا سبز نیلی کم رنگ باشد . استفاده از رنگ سفید یکدست یا سیاه توصیه نمی‌شود.

14ـ بهترین رنگ گچ مورد استفاده برای تخته سیاه سبز مات یا زرد است .

£  کلاس مدارس راهنمایی :[8]

1ـ طول کلاس راهنمایی نباید از عرض کلاس به علاوه 50% آن بیشتر باشد .

2ـ ارتفاع مناسب کلاس راهنمایی با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسائل نور و تهویه 4 متر می‌باشد .درمناطق مرتفع و سردسیر می‌توان ارتفاع را تا 2/3 متر کاهش داد.

3ـ ابعاد درهای کلاس راهنمایی :

1ـ3ـ در یک لنگه به طرف داخل 90 الی 100 سانتیمتر عرض .

2ـ‌3ـ در دو لنگه به طرف داخل 160 سانتیمتر عرض .

3ـ3ـ ارتفاع کلیه درها 200 سانتیمتر با رواداری 5+ سانتیمتر .

4ـ شیشه‌های پنجره‌های کلاس از جنس نشکن باشد و مساحت آن از 625 سانتیمتر مربع تجاوز نکند.

5ـ سطح پنجره‌های کلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل می‌تواند از 125/0 تا 2/0 برابر سطح کلاس متغیر باشد  . پنجره‌ها در ارتفاع 1 الی 2/1 متر از سطح کلاس تا 2/0 متر زیر سقف باید نصب شوند.

6ـ پنجره‌ها نباید در سمت شرق و غرب کلاس باشند .

7ـ فرم پنجره‌ها بهتر است کشویی باشد و در طول دو قسمت باشد که قسمت پایینی آن ثابت و بالایی آن بر اساس عمل تهویه بازشو باشد.

8ـ فاصله بین میز ، صندلی یا نیمکت در مدارس راهنمایی باید 55 سانتیمتر باشد .

9ـ رنگ کلاس راهنمایی در سقف باید روشن و مات و دیوارها نیز روشن و مات و حتی الامکان آبی روشن ،کرم ، بژ یا سبز خیلی روشن باشد .

o آیین کار اصول جانمایی , طراحی و بهداشتی در توالت , دستشویی و آبخوری مدارس  : [9]

1 – در طراحی سرویسهای بهداشتی , نکات زیر باید مد نظر قرار گیرد :

الف ) موجب آلودگی خاکهای سطحی نشود .

ب ) موجب آلودگی آبهای سطحی و زیر‌زمینی نشود .

ج ) در معرض باد غالب قرار نگیرد .

د ) در معرض دید مستقیم مسؤولان قرار داشته باشد .

ﻫ ) مکان احداث این سرویسها حتی‌الامکان در سطح زمین و در فضای باز انتخاب شود .

و ) استقرار آبخوری در محل فضای سرویسهای بهداشتی ممنوع است  .

2 – در صورتی که تعداد سرویسهای توالت بیش از 4 چشمه باشد , تعبیه در ورودی لازم است .

عرض ورودی نباید کمتر از 20/1 متر باشد .

3 – چون سرویس بهداشتی معمولاً روی کرسی چینی احداث می‌شود , تعبیه حداقل 3 پله الزامی است .

4 – از اشتراک فضای چشمه‌های توالت و دستشویی در یک مسیر اجتناب شود .

5 – شیرهای آب مورد استفاده در کاسه‌های دستشوئی آبخوری جهت تامین آب گرم به صورت مخلوط باشد .

6 – دسشتوئی‌ها در ارتفاع 60 تا 75 سانتی متری نصب شوند .

7 – به ازای هر 60 نفر دانش آموز وجود یک کاسه دستشوئی لازم است  .

8 – استفاده از شیرهای آب از نوع برنجی بدون واشر ارجح است  .

9 – از یکسره کردن سیستم شستشو و وصل آن به شبکة آب رسانی برای جلوگیری از آلودگی احتمال ثانوی شبکه آب رسانی اکیداً خودداری شود . بدین معنی که در حد فاصل شبکه آب رسانی و سیستم شستشوی کاسة  توالت از فلاش تانک با استفاده شود .

10 – ارتفاع دیوارهای جداکننده توالت‌ها , در صورتی که باربر نباشد , از کف تمام شده تا 210 سانتی‌متر مناسب می‌باشد . فضای مشترک باقی مانده بالای دیوار‌ه‌های جداکننده می‌تواند به انجام تهویه طبیعی یا مصنوعی کمک نماید .

11 – حداقل ابعاد تمام شده داخلی توالت‌ها 110 * 140 سانتی متر باشد .

12 – به ازای هر 45 دانش آموز یک چشمه توالت لازم است  . 

13 – در طراحی چشمه‌‌های توالت , بهتر است هر دو چشمه به صورت قرینه در نظر گرفته شود تا از نظر تخلیه فضولات و لوله‌کشی آب شستشو مناسب‌ترین روش تأسیسات بکار گرفته شود .

14 – ایجاد حداقل یک چشمه توالت برای معلولین در طبقة همکف الزامی است  .

15 – اتاقکی در ابعاد 110 * 140  سانتیمتر برای نگهداری و انبار کردن وسایل نظافت , شستشو , ضد عفونی و لوازم مصرفی مورد استفاده روزانه در نظر گرفته شود این فضا باید مجهز به حوضچة
تی شویی و شلنگ باشد .

16 – برای هر 75 نفر دانش آموز یک شیرآبخوری لازم است ارتفاع شیرها نسبت به سن استفاده کنند‌گان از 75 تا 100 سانتیمتر باشد  .

17 – استفاده از نوع تهویه طبیعی و مصنوعی برای سرویس‌ها الزامی است  .

18 – بهترین جبهه و نور برای توالت‌های عمومی , شمال است  .

19 – کلیه لوله‌کشی‌های آب می‌بایست روکار و با استفاده از لوله گالوانیزه رنگ شده باشد که به صورت دو طرفه به لوله اصلی آب شیر متصل است  .

20 – حجم چاه فاضلاب و توالت به ازای 20 لیتر برای هر نفر در سال محاسبه شود .

21 – به منظور جلوگیری از آلودگی احتمالی آبهای زیر زمینی فاصلة عمودی چاه توالت از سطح آبهای زیر زمینی حداقل 3 متر و فاصلة افقی آن تا چاه آب حداقل 15 متر در نظر گرفته شود .

22 – حداقل قطر لوله‌های مصرفی در سیستم دفع فاضلاب سنگین 4 اینچ در نظر گرفته شود که در مورد چشمه‌های توالت پس از آن که و زیر هر یک از کاسه‌های توالت , سیفون بلند 4 اینچی نصب می‌گردد , ادامه کار با استفاده از لوله 4 اینچ و کاملاً مستقیم با تیپ 1 % به لوله یا کانال اصلی جمع‌آوری فاضلاب از سایر چشمه‌های توالت‌ها توالت‌ها متصل می‌گردد . لوله یا کانال اصلی جمع‌آوری فاضلاب هم بایستی حداقل با قطر 6 اینچ در نظر گرفته شود ( به ازای تا 8 چشمه توالت ) و به ازای اتصال هر 4 لوله فرعی اضافی یک اینچ بزرگتر انتخاب گردد . این لوله نیز بایستی دارای شیپ 1% به سمت محل دفع فاضلاب باشد و در جهت مقابل شیب قبل از اولین انشعاب  مصرفی به میزانی که بتوان یک دریچه بازدید در کف را نصب نمود , بلندتر انتخاب گردد .

در طول لوله اصلی فاضلاب در هر 6 متر یک دریچه بازدید در کف در نظر گرفته شود و کلیه لوله‌های فاضلاب چشمه‌های توالت با Vent  تهویه گردد .

23 – لازم است توالت‌ها هفته‌ای دو بار ضد عفونی شوند هر روز شسته شوند .

o  فضای کارگاهی – آزمایشگاهی دانش‌آموزان استثنائی :

1 – حداقل فضای لازم برای کارگاهی – آزمایشگاه ویژه دانش‌آموزان استثنائی به ازای هر دانش‌‌آموز با توجّه به شرایط خاص معلولین و نوع کارگاه – آزمایشگاه بشرح زیر است  :

1-1- هرکارگاه برای تعداد 10 الی 20 دانش آموز پیش‌بینی شده است . لذا فضای مورد نیاز بایستی از کلاس معمولی بزرگتر باشد و باتوجّه به میزان تجهیزات داخل آن بسته به نوع فعالیت و کار در نظر گرفته شده , تعیین گردد .

2-1- برای کارگاه آزمایشگاههای مثل ریاضی , ادبیات و هنر به ازای هر دانش آموز 6/2 متر مربع یعنی برای هر 12 نفر حدود 36 متر مربع مساحت برآورد می‌شود .

3-1- برای کارگاه – آزمایشگاههای آشپزی , تغذیه , خانه‌داری , آرایش منزل و پرستاری از کودکان , با توجّه به ضرورت وجود آشپزخانه باز و نصب دستگاهها و تجهیزاتی مثل اجاق گاز , یخچال , میزکار مجهز به آینه مورب برای آموزش , مبلمان و وسائل آرایش منزل و غیره به فضای بیشتری به ازای هر دانش‌آموز 6/3 متر مربع نیاز می‌باشد .

2 – ارتفاع کارگاه – آزمایشگاه حدود 3 متر در نظر گرفته شود .

3 – دیوار کارگاه – آزمایشگاه تا ارتفاع یک متر سنگ نصب گردد .

4 – در اکثر موارد در قسمتی از کارگاه – آزمایشگاه محلی برای نصب یک عدد دستشویی و سینک آن و مجرای فاضلاب , به خصوص در مورد کارگاه – آزمایشگاه هنر و نقاشی در نظر گرفته شود .

5 – در طراحی محیط کارگاه – آزمایشگاه , جهت نگهداری و استفاده مناسب و بهینه از تجهیزات کارگاه محلی جهت قراردادن چند کمد و ترجیحاً کمد یا قفسه شیشه‌ای که در آن وسایل مربوط به هر درس , به دور از محل رفت و آمد دانش‌آموزان گذارده شود , پیش‌بینی گردد .

6 – پیش‌بینی بخشی از نمای داخلی کارگاه – آزمایشگاه به صورت محلی برای نمایش کارهای گروهی دانش‌آموزان و یا اطلاع رسانی موارد ضروری الزامی است  .

7 – در ورودی – خروجی کارگاه – آزمایشگاه باید به طرف بیرون باز شود .

o  استاندارد فضاهای آموزشی کودکان و دانش‌آموزان استثنائی : [10]

1 – حداقل حریم بخش صنایع از کاربریهای آموزشی به صورت ذیل می‌باشد :

- صنایع با آلودگی زیاد :  500 تا 1000 متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .

- صنایع با آلودگی متوسط : 300 تا 500 متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .

- صنایع با آلودگی کم : حداقل 50 متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی  .

2 – بهتر است در نواحی سرویس اصولاً از سایه در محیط آموزشگاه پرهیز کرد و بالعکس در نواحی گرمسیر , وجود سایه در فضای باز نیز مطلوب است  .

3 – مکانهای آموزشی نیازمند استفاده از انواع مختلف دسترسی‌ها به صورت سوار و پیاده می‌باشد و چنانچه مکان آموزشی بدون در نظر گرفتن نحوة دسترسی احداث گردد , نه تنها از جنبه ایمنی که مهمترین جنبه آن محسوب می‌شود , آسیب‌پذیر بوده و سلامت دانش‌آموزان استثنائی را در آمد و شد مورد تهدید قرار می‌دهد , بلکه از نظر کاهش مسائل شهری همچون ترافیک نیز موفق نخواهد بود . لذا شعاع دسترسی مناسب به مدرسه در هر منطقه آموزش وپرورش به صورتی است که سرویس‌دهی دانش‌آموزان استثنائی در حداقل زمان ممکن صورت پذیرد .

سربالایی‌های تند و خسته کننده بر میزان شعاع دسترسی تأثیر خواهد داشت و نکته بسیار مهم اینکه دانش‌آموزان استثنائی نباید مجبور به گذر از خطوط آهن , بزرگراه و مسیل بدون وجود پل عبور پیاده باشد .

4 – در دسترسی پیاده بایستی موارد ذیل در نظر گرفته شود :

1-4- عدم ارتباط مستقیم ورود و خروج با خیابانهای اصلی , چهار راهها و میدان‌ها وتأمین ارتباط از طریق ایجاد فضای باز در قسمت ورودی و خروجی مدارس .

2-4- انتخاب عرض مناسب پیاده رو به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش‌آموزی پس از خروج از آموزشگاه , مجبور به استفاده از دسترسی سواره به جای پیاده نباشد .

3-4- وجود یک مسیر پیاده منتهی به واحد آموزشی به صورتی که در مواقع ضروری بر روی وسایل نقلیه مورد نیاز باز باشد .

4-4- وسایل نقلیه در صورت لزوم امکان دسترسی مستقیم به مدرسه را داشته باشند .

5 – به منظور مکان‌یابی فضای آموزشی در ارتباط با فرم و شکل زمین باید دقت نمود که زمین دارای زوایای کوچکتر از 70 درجه نباشد . ضمناً بهتر است تناسب ابعاد زمین از نسبت 5/3 : 1 تجاوز ننماید .

6 – مدارس استثنائی حتماً یک طبقه است  .

7 – ارتفاع کلاس‌ها و قسمت اداری در مناطق معتدل 20 / 3 متر و در نواحی سردسیر این مقدار 3 متر است حداقل ارتفاع آزمایشگاه و کارگاه بایستی بین 40/3 و 20/4 متر باشد .

8 – ارتفاع اتاق‌های چند منظوره باید از 40/3 تا 20/4 متر متناسب با سایر ابعاد باشد .

9 – با توجّه به جمعیت دانش آموزی مدارس استثنائی برای این گونه مدارس 30 واحد در ورودی – خروجی مورد نیاز است .

10 -  حداکثر 8 کلاس می‌توانند از یک مسیر خروجی استفاده کنند مشروط بر اینکه حداکثر فاصله طی شده برای رسیدن به پله توسط یک دانش‌آموز از 20 متر تجاوز نکند .

11 – استفاده از سایبان به عمق حداقل 140 سانتی‌متر برای جلوی در ورودی – خروجی ضروری است .

12 – در صورت استفاده از در‌های گردشی وکشویی و پیش‌بینی یک لنگه در معمولی با عرض مفید حداقل 90 سانتی متر و در دو لنگه با عرض 160 تا 170 سانتی‌متر الزامی است  .

13 – حداقل عمق فضای جلوی در ورودی 140 سانتی‌متر انتخاب گردد .

14 – ارتفاع دستگیره پنجره از کف حداکثر 75 تا 95 سانتی‌متر باشد .

15 – عرض راهروها بایستی حداقل 240 و حداکثر 340 سانتی متر باشد . در صورتی که تعداد کلاس‌ها از چهار کلاس تجاوز نماید , به ازای هر کلاس اضافی باید 20 سانتی‌متر به عرض راهرو افزود . حداقل عرض راهر برای مدارسی که در دو قسمت دارای کلاس می‌باشند 3 متر است حداقل عرض راهرو در قسمت‌های اداری 5/1 متر باشد .

16 – نصب میله‌های موازی دیوار از در ورودی حیاط مدرسه تا در ورودی سالن‌ها و داخل راهروهای مدرسه ضروری است .

17 – میله‌های موازی دیوار در ارتفاع 65 یا 85 سانتی متر از کف , به قطر 5/2 تا 5 سانتی‌متر و به فاصلة 12-10 سانتی‌متر از دیوار باشند .

18 – حداقل فضای توالت‌ها نباید کمتر از 180 * 180 سانتی‌مترمربع با قابلیت چرخش صندلی چرخ‌دار باشد .

19 – در سرویس‌های بهداشتی باید به بیرون باز شود .

20 – نصب کاسه توالت به ارتفاع 45 سانتی‌متراز کف الزامی است .

21 – نصب دستگیره‌های کمکی افقی در طرفین کاسه توالت به ارتفاع 70 سانتی‌متر از کف و 20 سانتی‌‌‌متر جلویی از بعد جلویی کاسه  , الزامی است

22 – نصب دستگیره‌های کمکی عمودی به فاصلة 30 سانتیمتر از جلوی کاسه و 40 سانتیمتر بالاتر از نشیمنگاه توالت بر روی دیوار مجاور الزامی است  .

23 – دستشویی سرویسهای بهداشتی باید به نوعی نصب گردد که بدون جابجایی دانش‌آموز از روی توالت توسط وی قابل استفاده باشد .

24 – ارتفاع مناسب دستشویی از کف برای دانش آموزان معلول باید 75 تا 80 سانتیمتر باشد .

25 – فاصلة بعد از دستشویی از دیوار مقابل بایستی حداکثر 45 سانتی متر باشد .

26 – ارتفاع لبه پایینی آینه و دستشویی از کف بایستی حداکثر 90 سانتیمتر باشد .

27 – حداکثر ارتفاع آویز حوله و جای صابون از کف بایستی 80 سانتیمتر باشد .

28 – به ازای هر 12 دانش آموز یک توالت و دستشویی در نظر گرفته شود و باید در کنار دستشویی‌ها حداقل یک حمام برای دانش آموزان معلول با ابعاد 180 * 180 سانتی متر در نظر گرفته شود .

29 – حداقل ابعاد زیر دوشی‌ها نباید کمتر از 70 * 70 سانتی‌مترو عمق آن بیشتر از 10 سانتی‌مترباشد .

30 – سر‌دوشی را می‌توان در ارتفاع 80 سانتی‌متری قرار داد به طوری که ارتفاع آن قابل تنظیم باشد .

31 – حداقل فضای لازم برای هر دانش‌آموز معلول در کلاس 2 متر مربع در نظر گرفته شده .

32 – در جلوی تخته سیاه کلاس‌ها نباید سکو باشد .

33- دیوارهای کلاس به ارتفاع یک متر باید سنگ باشد .

34 – برای تأمین نور کافی کلاس نصب پنجره‌ها به ارتفاع یک متری در نظر گرفته شود .

35 – در کلیه کلاس‌ها باید کمد یا قفسه باشد .

36 – برای کنترل مداوم دانش‌آموزان , باید اتاقی مشرف به حیاط و سالن رفت و آمد باشد .

37 – حداقل فضای اتاق سرپرست آموزشی و کتابدار 28 متر مربع است  .

38 – لازم است در مدارس استثنائی این گونه تأسیسات باشد :

- تعبیه سیستم اطفای حریق مناسب .

- تعبیه سیستم صوتی مرکزی .

- تعبیه سیستم تأسیسات مدرسه در داخل دیوارها .

- استفاده از تجهیزات صوتی و تصویری در اتاق‌های بازی و مشاوره فضای مورد نیاز .

- نصب دوربین‌های مدار بسته در درهای ورودی وخروجی ساختمان , راهروها وسرویس‌های بهداشتی که از اتاق معاون کنترل می‌شود .

39 – ساختمان مدرسه باید طوری ساخته شود که از طرف شمال دارای حیاط خلوت باشد و نور مناسب از هر جهت تأمین شود .

40 – برای هر 30 دانش آموز یک شیر آبخوری لازم است  .

o      آیین کار اصول شناخت , مکان یابی و طراحی فضاهای باز برای بازی کودکان

 ( 1 تا 6 سال) :[11]

1 – فضاهای بازی کودکان را می‌توان در مراکزی بشرح ذیل مستقر نمود   :

1 ) عمومی :

- پارکها

- مراکز خرید

- میادین

- مراکز فرهنگی – مذهبی

- مراکز تفریحی – توریستی

2-1-  مراکز نیمه عمومی :

- مهد کودک‌ها و آمادگی‌ها

- مراکز بهداشتی – درمانی

- پرورشگاه‌‌ها

- آسایشگاه‌ها

- مراکز نگهداری کودکان معلول یا عقب ماندة ذهنی

3-1- مراکز خصوصی :

- واحدهای همسایگی و مجتمع‌های آپارتمان  .

2 – مکان در نظر گرفته شده برای بازی کودکان باید ضمن تأمین مسائل ایمنی , بهداشتی , سلامت و آسایش کودکان از مکان‌هایی نظیر خیابان‌های اصلی , پارکینگ‌های عمومی و ترمینال‌ها , خطوط راه‌آهن و فرودگاه‌ها , توالت‌های عمومی , مسیلها و .. دور باشد و حتی‌المقدور در مجاورت فضاهای سبز استقرار یابند .

3 – سرانه حداقل فضای بازی برای کودکان 1 تا 6 سال به میزان 6 متر مربع برای هر کودک می‌باشد که در این صورت سرانه زمین‌های بازی کودکان به ازای هر یک از ساکنین واحدهای همسایگی به حدود 18 /0 متر مربع خواهد رسید .

4 – مشخصات زمین بازی کودکان  :

1-4- ابعادش قابل کنترل باشد .

2-4- حفظ تپه‌های طبیعی و ایجاد تپه‌های مصنوعی .

3-4- میزان شیب تپه‌های مصنوعی باید کمتر از 35 درجه ( یا 70 % ) باشد .

4-4- جنس پوشش زمین باید در برابر فرسودگی مقاوم باشد و نباید عامل جذب حشرات و آلودگی باشد .

5-4- محصور باشد .

5 – عناصر تشکیل دهندة فضای بازی کودکان   :

1-5- فضاهای محصور قرارگیری وسایل بازی ثابت , تپه‌های شنی و استخر کوچک .

2-5- فضاهای آزاد مانند فضای چمن کاری شده برای بازی‌های پرتحرک .

3-5- فضاهای سایه دار جهت نصب نیمکت و استراحت .

6 – اصول طراحی زمین‌های بازی کودکان  :

1-6- بین وسایل بازی حریمی باشد .

2-6- محل‌های شن بازی , قایم باشک , خانه‌های بازی و مجسمه سازی , دیوار آزاد نقاشی باید دور از وسایلی چون تاب و سرسره باشد .

3-6- وجود سایه در روزهای گرم .

4-6- آب‌خوریها و توالت‌ها در دسترس باشند .

5-6- بازی‌ها نوعاً حس رقابت را بین کودکان تحریک کند .

o  آیین کار مکان‌یابی , ساختمان , تجهیزات و بهداشت بوفه مدارس : [12]

1 – اصول مکان‌یابی بوفه در مدارس  :

الف – در مناطق پر باران ویا بسیار گرم , بوفه را ترجیحاً در فضای بسته مراکز آموزشی و در مناطق با آب و هوای معتدل , بوفه را در فضای باز مستقر نمایند .

ب- دارای دسترسی ایمن , راحت و مناسب باشد .

ج – از مراکز جمع‌آوری زباله و سرویسهای بهداشتی فاصله مناسبی داشته باشد .

د – قرار داشتن در معرض دید و کنترل مسوولان .

2 – عناصر متشکله بوفه جهت توزیع و فروش مواد غذایی آماده  :

الف – یخچال ویترینی .

ب – دستشوئی برای استفاده کارکنان .

ج – قفسه‌های دیواری  .

د – قفسه‌های زمینی در دار جهت ذخیره و انبار مواد خوراکی .

ﻫ - ظروف زباله دردار و قابل شستشو .

و – صندلی و میز کارفرما فروشنده  .

ز – صندوق یا ماشین حساب .

ح – قفسه و رختکن .

ط – کپسول آتش نشانی .

ی – وسایل گرمایشی .

3 – برای تأسیس یک بوفه ( بدون امکان تهیه غذای گرم ) حداقل مساحتی برابر با 9 متر مربع لازم است  .

4 – بوفه‌‌هایی که علاوه بر تهیه و فروش مواد خوردنی و آشامیدنی بسته بندی شده و آماده , مواد غذایی گرم و طبخ شده را نیز عرضه می‌نمایند , علاوه بر فضاهای ذکر شده به فضاهای زیر نیز احتیاج دارند :

الف – اجاق گاز .

ب – ظرفشویی دو لگنه مجهز به آب گرم و سرد .

ج – قفسه جهت نگهداری ظروف شسته شده  .

د – میز کار جهت آماده سازی مواد خوراکی .

ﻫ - قفسه یا کمد جهت ذخیره وانبار مواد غذایی اولیه مثل : پیاز و سیب زمینی و روغن و ...  .

5 – برای بوفه با الگوی فروش غذای گرم حداقل 15 متر مربع فضا لازم است  .

6 – اشخاصی که در محل بوفه کار می‌کنند می‌بایست ملبس به کلاه و روپوش سفید باشند و موظف به استفاده از وسایل بهداشتی شخصی مثل حوله و صابون می‌باشند . این پرسنل ملزم به رعایت نکات بهداشتی هستند از جملة کوتاه نگهداشتن ناخن و شستن دستها با آب و صابون بعد از هر بار توالت کردن .

7 – مسئول دریافت وجه در تهیه و توزیع مواد غذایی دخالتی نداشته باشد .

o  بهداشت مدارس  : [13]

1 – اتاق بهداشت می‌بایست تمیز باشد و نور کافی داشته باشد و مخصوص معاینه باشد و از آن استفاده دیگری نشود . توصیه می‌شود طول این اتاق بیشتر از 6 متر باشد تا بتوان از تابلوی تعیین میزان دید استفاده نمود .

2 – ارزیابی سلامت دانش‌آموزان که حداقل سالی یک بار است شامل اقدامات زیر است  :

الف )  ارزیابی سلامت دانش ‌آموزان , کنترل بهداشت فردی و انجام کمک‌های اولیه , بیماریابی , کنترل, پیگیری بیماری‌ها و غیبت دانش‌‌آموزان  .

ب ) همکاری در غربالگری با پزشک , شنوایی سنج و بینایی سنج و روان شناسی بالینی , تربیت بدنی و دندان‌پزشکی و سایر موارد .

ج )  کامل نمودن شناسنامة سلامت .

3 – در هر مدرسه به ازای هر 750 نفر دانش آموزی می‌بایست یک مربی بهداشت حضور داشته باشد .

4 – تابلو باید در ارتفاع مناسبی قرار یگرد به نحوی که فاصلة آن از اولین ردیف دانش‌آموزان حداقل 20/2 متر باشد .

5 – طول و عرض تابلو با توجّه به مقطع تحصیلی :

طول تابلو	ارتفاع تخته سیاه از روی سکو
ابتدایی 270	70
راهنمایی 300	80
متوسطه 300	85

6 – برای مدارس ابتدایی حداقل دو هزار متر مربع به ازای هر صد دانش آموز به اضافه هزار متر مربع برای هر صد نفر اضافی فضا لازم است  .

7 – برای مدارس راهنمایی و متوسطه , حداقل چهار هزار متر مربع برای هر صد نفر دانش‌آموز به اضافه هزار متر مربع برای هر صد نفر محصل اضافی لازم است  .

8 – بر اساس معیارهای فوق حداقل متراژ لازم به ازای هر دانش‌آموز در مدرسه 6 تا 8 متر مربع خواهد بود .

9 – تعداد طبقات مدارس در دوره ابتدایی و راهنمایی حتی‌الامکان در دو طبقه و در صورت خاص حداکثر سه طبقه و برای دبیرستان‌ها و هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش حداکثر چهار طبقة مجاز است .

10 – زمین بازی با سرانه مساحت 10 متر مربع برای هر دانش‌آموز است .

11 – پوشش حیاط مدرسه و کف کلاسها باید غیر قابل نفوذ , غیر لغزان , بدون سنگ ریزه ,
غیر براق و آسان  برای شستشو و نظافت باشد . پوشش کف برای کلاس‌ها و راهروها از جنس موزاییک و مکالئوم و برای حیاط مدرسه آسفالت و ورقه‌ای سیمانی باشد .

12 – ایجاد هر گونه تراس و بالکن مرتبط باکلاس ممنوع است  .

13 – دیوارهای کلاس باید تا ارتفاع 5/1 متر سنگ باشد و الباقی آن از رنگ‌های روشن و شفاف و غیر براق پوشیده شده باشد و عایق صوتی باشد .

14 – مطلوب است کلاس‌ها دو در داشته باشد که برای مواقع اضطراری مشکل نباشد .

15 – سطح لازم برای تهویه در مدارس ابتدایی 5/1 متر مربع و حجم هوای لازم 5/4 متر مکعب است .

16 – حداکثر ابعاد قابل قبول بر کلاس درس 7 متر عرض و 8 متر طول است  .

17 – پنجره کلاس‌ها به منظور استفاده از تهویه و برخورداری از نور طبیعی باید به نحو زیر باشد  :

الف ) در یک سمت حتی‌الامکان باشد و در روبروی تخته سیاه نباشد .

ب ) باید در یک سمت شمال یا جنوب باشد .

ج ) فضای بین پنجره‌ها باید حداقل ممکن باشد تا از ایجاد سایه در وسط کلاس ممانعت کند .

د ) باید در ارتفاع 120 از کف و تا 20 سانتیمتر نرسیده به سقف قرار گیرند .

ﻫ ) دارای کرکره مناسب باشد .

و ) قسمت میانی آن ثابت و دو قسمت پایین و بالای آن متحرک باشد .

18 – رنگ کلیة سقف‌ها سفید باشد .

19 – ظرفیت کلاس‌های ابتدایی بیش از 30 نفر نباشد .

20 – وجود اتاق ناهارخوری ,کتابخانه , اتاق کارهای هنری , آزمایشگاه و اتاق مشاوره از جمله نیازهای یک مدرسه است  .

o  آیین کار اصول کلی مکان‌یابی و تأمین بهداشت ساختمان‌های آموزشی :[14]

1 – منظور از بهداشت در ساختمان‌های آموزشی , تبیین ویژگی‌های ساخت و ساز مطلوب مدارس از نظر مکان‌یابی و طراحی به لحاظ تأمین شرایط کامل آسایش در آنها می‌باشد .

2 – معیارهای مناسب در تعیین همجواری مراکز آموزشی با سایر کاربریها عبارتند از  :

الف )  اجتناب از آلودگی‌ها .

ب ) اجتناب از آلودگی صوتی .

ج ) اجتناب از آلودگی‌های محیطی .

3 – حداکثر میزان صدای قابل قبول برای کلاس درس 45 دسی بل   (db )  است . در صورتی که میزان ارتعاشات از 80 دسی بل بیشتر شود , بعنوان کاربریهای نامناسب تلقی خواهد شد .

4 – مکان فضای آموزشی باید در جایی باشد که از تهویة طبیعی مطلوب و نور مناسب برخوردار باشند .

5 – جدول شعاع دسترسی دانش‌آموزان به مدرسه   :

شرح	مقطع تحصیلی
	دبستان	راهنمایی	دبیرستان
حداکثر فاصله از مسکن تا مدرسه دانش‌آموز	500	1000	2000
پیاده	15	20	30
وسیله نقلیه	10	20	30

o  روشنایی مدارس  : [15]

1 – به منظور ایجاد نور کافی در مدارس در صورتی‌که پنجره‌های نور گیر در یک سمت واقع شده باشد , سطح کل پنجره‌ها نباید از ₅ /¹  الی ₇/¹  سطوح جانبی دیواره‌های کلاس کمتر باشد .

2 – توصیه می‌شود که سطوح دیوارهای کلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعکاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگ‌ها نیز محیط دلپذیری برای دانش‌آموزان بوجود آورند . برای این منظور رنگ‌های زیر پیشنهاد می‌شود  :

آبی کمرنگ , کرم, سبز خیلی کمرنگ , سفید و بژ .

3 – سطح کف کلاس می‌تواند دارای رنگ‌های سفید , خاکستری و یا رنگ‌های روشن چوب باشد .

4 – رنگ سقف کلاس باید رنگ سفید و یا رنگ روشن باشد .

5 – رنگ میز و صندلی شاگردان باید مات باشد .

6 – رنگ سطح تخته سیاه کلاس درسی باید سیاه و یا سبز باشد .

7 – در صورت استفاده از لامپ‌های فلورسنت در مدارس , انواع زیر پیشنهاد می‌شود  :

1-White de  Luxe2    2- UniversaI   White   3- WarmTone de LuAez

o   عوامل آسیب زا در ساختمان‌ مدارس 1

به طور کلی بیشترین آسیب وارده به فضاهای آموزشی به ترتیب به فضای کلاس , تجهیزات کلاس , تجهیزات خارج کلاس و فضای سبز مدرسه می‌باشد .

در تمام این موارد کمترین آسیب از سوی دانش‌آموزان ابتدایی و بیشترین آسیب از سوی دانش‌آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان است .

2 – مطلوب آن است که مدارس از نور طبیعی و مصنوعی به طور همزمان استفاده کنند .

3 – بهترین جنس برای نیکمت‌ها , ترکیب چوب و آهن است  .

4 – 4/23 در صد عوامل آسیب زا نداشتن فرهنگ صحیح استفاده دانش‌آوزان و اولیای مدرسه از وسایل است .

1-  چکیده‌ای از تحقیق با عنوان« عوامل آسیب زا در ساختمان‌ مدارس »                                 خرداد 1384

     o  روشهای نوین در طراحی مدارس و فضاهای آموزشی  : 1

1 – در راستای بروز تحول کیفی در فضای معماری مدارس , گرایش پیشگام در طراحی معماری مدارس آن است که ساختمان  برای منظورهای کلی و عمومی ساخته شده و با استفاده از اثاثیه و تجهیزات هر بار آن را برای منظور خاص آرایش دهند و می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده کلاس‌ها , صندلی‌ها کمتر و کوسن‌ها بیشتر , تخته اعلان بیشتر و میز کمتر و وسایل آموزشی بیشتر متداول خواهد شد .

   ساختمان‌های مدارس آتی کمتر به بخش‌های مختلف و اتاق‌های اختصاصی تقسیم خواهد شد .

2 – در واقع باز بودن فضا یک خصلت انعطاف پذیری است نه صرفاً یک تمهید فیزیکی . در آرایش مدارس ابتدایی با الگوی مدارس باز , بچه‌ها بیشتر وقت خود را در یک محیط مشابه خانه می‌گذرانند .

3 – طراحی مدرسه باید بعنوان یک جامعه – و نه فقط فضای آموزشی – در نظر گرفته شود و در آن عملکردهای تفریحی و اجتماعی نیز لحاظ شود .

4 – عوامل بنیادین در طراحی فضای داخلی مدارس :

1-4- پاسخ به نیاز به یادگیری سریع از طریق ایجاد :

مبلمان متحرک , انعطاف پذیری در فضا , قفسه‌های کتاب .

2-4- پاسخ به گسترش خلاقیت از طریق :

نمایشگاه کارهای دانش‌آموزان , میزهای کار , فضای سبز .

3-4- پاسخ به نیاز تفکر از طریق ایجاد کتاب , تجهیزات فنی , آزمایشگاه و کارگاه .

4-4- پاسخ به نیاز آموزش فرهنگی از طریق ایجاد فضایی انعطاف پذیر جهت اجرای برنامه‌های فرهنگی – هنری .

5-4- پاسخ به نیاز سنجش علمی  . 

1- چکیده‌ای از تحقیق بررسی روشهای نوین در طراحی مدارس و فضاهای آموزشی

                                                                                     تابستان 1384 – دفتر فنی و تحقیقات

ضمیمه طراحی - «ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی»1

1. در تمام فضاها حداکثر 30 متر از راه‌پله یا خروجی ساختمان فاصله داشته باشد و در صورتی که این درها در قسمت بن‌بست راهرو واقع باشد این فاصله به 18 متر تقلیل یابد.
2. نرده‌های حیاط طوری انتخاب گردد که امکان بالارفتن و یا خرید اجناس از میان آنها برای کودکان مسیر نباشد.
3. از به کار بردن مصالح صاف و صیقلی در کف پرهیز شود.
4. از به کارگیری درهای شیشه‌ای پرهیز شود مگر شیشه‌های ایمنی.
5. پنجره‌ها باید به داخل باز شوند تا به سادگی قابل تمیز کردن باشند.
6. نصب حفاظ برای پنجره‌ها در طبقات لازم است. در طبقه همکف این حفاظ باید طوری طراحی شود که در مواقع اضطراری امکان فرار از پنجره میسر باشد.
7. اتاق کمکهای اولیه در نزدیکی دفتر مدرسه و یا اتاق مربی بهداشت پیش‌بینی شود به طوری که از نور طبیعی ، تهویه و فضای کافی برا ی تجهیزات کمکهای اولیه برخوردار باشد.
8. کلیدهای برق باید روی دیوار خارجی توالت‌ها نصب شود. در توالتها بهتر است به طرف بیرون باز شوند. 

£ ضوابط فضاهای آموزشی:

1. پنجره‌های دارای بازشوهای مورب که به طرف خارج باز می‌شوند خطرناک و حادثه آفرین می‌باشند. در بسیاری از موارد لولا‌ها خراب و یا شکسته می‌شود و خطر سقوط ایجاد می‌نمایند.
2. هر نوع کلاس یا فضای آموزشی با مساحت بیش از 23 مترمربع بایستی حداقل دارای یک پنجره جهت خروج اضطراری یا تهویه باشد. این پنجره‌ها بایستی از داخل و بدون استفاده از وسایل و ابزار قابل بازشدن باشد و حداقل ابعاد بازشوی پنجره بایستی 50 سانتی‌متر عرض و 60 سانتی‌متر ارتفاع باشد و سطح بازشوی آن از 53/0 مترمربع کمتر نباشد.
3. کف پنجره‌ از کف تمام شده نباید بیش از 112 سانتی‌متر باشد و فاصله قفل از کف نباید بیش از 137 سانتی‌متر باشد.
4. پنجره‌هایی که در انتهای راهروها و کریدورها و پاگردها نصب می‌گردد و باید از کف تمام شده 80 سانتی‌متر بالاتر باشند و درغیر اینصورت دارای نرده باشند.

1- نشریه شماره 232 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

5. عرض راهروها در مدارس چهارکلاسه باید 40/2 مترباشد و به ازای هر کلاس بیشتر 20 سانتی‌متر به عرض آن اضافه می‌شود.
6. سطح راهروها باید متناسب با سطح کل زیربنا و تعداد دانش‌آموزان باشد. 8 تا 15 کلاس ، 10% ، تا 27 کلاس 12% و تا 36 کلاس 14% و بیشتر از آن 15% کل سطح زیربنا باید باشد. برای دوره‌های دبیرستان تا 12 کلاس 12% ، بیشتر از آن 15% کل سطح زیربنا باشد.
7. حداقل درجه حرارت راهروهای ارتباطی 14 درجه سیلسیوس و حداکثر درجه حرارت آن 35 درجه باشد.
8. راهروهایی که به صورت پلهای آزادند ، باید تا ارتفاع 80/1 متر حفاظ نرده داشته باشد و فاصله میان نرده‌های موازی نباید بیشتر از 10 سانتی‌متر باشد.
9. رادیاتورها و دستگاههای تهویه باید در گودی باشد تا مانع عبور و مرور نباشد.
10. درهای فضاهای آموزشی باید طوری انتخاب و نصب شوند که جهت بازشوی آنها به طرف خارج باشد.
11. در فضای پلکان‌ها حداقل به اندازه یک پاگرد محل نصب در باید تا اولین پله فاصله داشته باشد.
12. در راهروها محل اتصال ، در باید در یک عقب نشستگی نسبت به راهرو باشد.
13. در مدارس باید حتی‌المقدور از کاربرد درهای شیشه‌ای جلوگیری کرد.
14. چنانچه از درهای بادبزنی استفاده می‌شود ، باید قسمتی از آن دارای شیشه باشد تا افرادی که در دو طرف آن در رفت و آمد هستند یکدیگر را رؤیت کنند و از برخورد جلوگیری شود.
15. در مدارس نباید از درهای بادبزنی دولنگه مخصوصاً نوع سنگین آن استفاده شود.
16. فاصله دستگیره در تا در نباید بیشتر از 3 میلی‌متر باشد.
17. فاصله افقی دستگیره در تا لبه در نباید کمتر از 75 میلی‌متر باشد.
18. درهای کشویی فقط برای فضاهایی مجاز است که متصرفین آن کمتر از 50 نفر باشد.
19. هر اتاق یا فضایی که بیش از 50 نفر متصرف دارد و یا مساحت آن بیش از 93 مترمربع است بایستی حداقل دارای دو در خروجی جداگانه باشد.
20. عرض مفید بازشو درها نباید کمتر از 81 سانتی‌متر باشد.
21. عرض در برای اتاقهای با مساحت کمتر از 5/6 مترمربع و یا مورد استفاده صندلی چرخدار نباید کمتر از 61 سانتی‌متر باشد.
22. عرض مفید درهای تک لنگه‌ای در معابر خروجی نبایستی بیش از 122 سانتی‌متر باشد.
23. هنگام بازشدن در بایستی حداقل نصف عرض راهروی خروجی بدون مانع باشد.
24. درهای دوّار برای فضاهای بیش از 50 نفر نباید تعبیه شوند.
25. ابعاد زمین والیبال 18*9 متر با حریم دو متر در اطراف آن و ابعاد زمین بسکتبال 15*28 با حریم دو متر در اطراف آن است.
26. تحقیقات و بررسی‌ها استفاده از صندلی‌های تک نفره را به جای نیمکت‌های چندنفره توصیه می‌کند.

---

 1 – استاندارد شماره 5018 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

2 – استاندارد شماره 5023 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 5024 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 4571 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 4571 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 5020 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 7331 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 7332 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 4073 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 7334 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 3546 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 4072 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 2086 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 3763 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

1 – استاندارد شماره 1848 مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران

......................................................................................................................................................

برای رفاه حال دانشجویان گرامی کارهای سفارش داده شده در کمترین زمان و با قیمت مناسب انجام خواهد گرفت.

برای ارتباط با گروه معماری با شماره تلفن زیر و یا با ایمیل زیر مکاتبه کنید و کمتر از 24 ساعت با شما تماس گرفته خواهد شد.

امام  09124892115

[e-mail]

ساعت تماس 16 الی 22

نمونه کارهای انجام گرفته شده: